2024 මාර්තු මාසයේ ගැනුම් කළමනාකරුවන්ගේ දර්ශක මගින් නිෂ්පාදන සහ සේවා ක්‍රියාකාරකම්වල වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි.
නිෂ්පාදන ක්‍රියාකාරකම්වල වර්ධනයක් පිළිබිඹු කරමින්, නිෂ්පාදන අංශයෙහි ශ්‍රී ලංකා ගැනුම් කළමණාකරුවන්ගේ දර්ශකය 2024 මාර්තු මාසයේ දී දර්ශකාංක 62.5ක් වාර්තා කරන ලදී. මෙම දර්ශකය වසර තුනකින් වාර්තා කළ ඉහළම අගය මෙය වේ. මේ සඳහා ප්‍රධාන වශයෙන් උත්සව සමයේ ඉල්ලුම ඉහළ යෑම හේතුවෙන් සියලුම උප දර්ශක පෙර මාසය හා සැසඳීමේදී ඉහළ යෑම හේතු විය.
දැනටමත් පිහිටුවා ඇති පශ්චාත් කොවිඩ්-19 යළි පණගැන්වීමේ ඒකකවල ක්‍රියාකාරිත්වය තවදුරටත් ශක්තිමත් කිරීම සඳහා සහ එම ඒකක, ව්‍යාපාර යළි පණගැන්වීමේ ඒකක ලෙස වැඩිදියුණු කරලීම උදෙසා, 2024 මාර්තු 28 වැනි දින ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් බලපත්‍රලාභී බැංකු වෙත පුළුල් මාර්ගෝපදේශ නිකුත් කරන ලදී. යෝජිත ව්‍යාපාර යළි පණගැන්වීමේ ඒකකවල වැඩි දියුණු කළ විෂය පථය මගින්, බලාපොරොත්තු නොවූ සාර්ව ආර්ථික තත්ත්වයන් හමුවේ බලපෑමට ලක් වූ, එනමුත් පවත්වා ගෙන යෑමට හැකියාව ඇති ව්‍යාපාර තිරසර ලෙස යළි නඟා සිටුවීමට පහසුකම් සැලසෙන අතර බලපත්‍රලාභී බැංකුවල ඉහළ ගිය අක්‍රීය ණය නිසි ලෙස හැසිරවීම ට සහාය වෙයි. මෙම මාර්ගෝපදේශ සකස් කිරීමේ දී මහ බැංකුව විසින් බැංකු ක්ෂේත්‍රය, වාණිජ මණ්ඩලය ඇතුළු අදාළ පාර්ශ්වකරුවන්ගේ අදහස් සලකා බලන ලදී.
කොළඹ පාරිභෝගික මිල දර්ශකයෙහි (කො.පා.මි.ද., 2021=100) වාර්ෂික ලක්ෂ්‍යමය වෙනස මගින් මනිනු ලබන මතුපිට උද්ධමනය, 2024 පෙබරවාරි මාසයේ වාර්තා වූ සියයට 5.9හි සිට 2024 මාර්තු මාසයේ දී සියයට 0.9 දක්වා තියුණු ලෙස පහළ ගියේය. මතුපිට උද්ධමනයේ මෙම පහළ යෑම, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් සිදු කරන ලද පුරෝකථනයන්ට බොහෝ දුරට අනුකූල වේ.
ඉදිකිරීම් අංශයෙහි ශ්‍රී ලංකා ගැනුම් කළමනාකරුවන්ගේ දර්ශකය ලෙස හඳුන්වනු ලබන සමස්ත ක්‍රියාකාරකම් දර්ශකය 2024 පෙබරවාරි මාසයේ දී දර්ශකාංක 57.1ක් වාර්තා කළ අතර, එමගින් ඉදිකිරීම් ක්‍රියාකාරකම්වල වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරයි. මෙම වර්ධනය සඳහා ඉදිකිරීම් කටයුතු සඳහා පවතින හිතකර වාතාවරණය සහ තාවකාලිකව අත්හිටුවා තිබූ ඇතැම් ව්‍යාපෘති නැවත ආරම්භ කිරීම හේතු වූ බව සමීක්ෂණයට ප්‍රතිචාර දැක්වූ බොහෝ ආයතන සඳහන් කරන ලදී.
වසරකට පෙර පැවති අගය හා සැසඳීමේ දී 2024 වසරේ පෙබරවාරි මාසයේ ආනයන වියදම සහ අපනයන ආදායම යන ද්විත්වයම ඉහළ ගියේය. කෙසේ වෙතත්, අපනයන ඉහළ යෑමට සාපේක්ෂව ආනයන වඩා විශාල වශයෙන් ඉහළ යෑම හේතුවෙන් වෙළඳ හිඟය පුළුල් විය. එසේ වුවද, ප්‍රධාන වශයෙන් ඉන්ධන ආනයන පහළ යෑම හේතුවෙන් පෙර මාසයට සාපේක්ෂව පෙබරවාරි මාසයේ ආනයන වියදම සැලකිය යුතු ලෙස පහළ ගියේය.
මුහුදු ප්‍රවාහන, ගුවන් ප්‍රවාහන සහ පරිගණක, තොරතුරු තාක්ෂණය හා ව්‍යාපාර ක්‍රියාවලි බාහිර මූලාශ්‍ර වෙත පැවරීම ආශ්‍රිත සේවාවන්හි ඉපැයීම් මගින් සේවා අංශය වෙත කැපී පෙනෙන ශුද්ධ ලැබීමක් වාර්තා විය.
විදේශ සේවා නියුක්තිකයන්ගේ ප්‍රේෂණ 2024 වසරේ පෙබරවාරි මාසයේ දී පෙර වසරේ අනුරූප කාලපරිච්ඡේදයට සාපේක්ෂව ඉහළ යෑමක් වාර්තා කර ඇත.
2024 වසරේ පෙබරවාරි මාසයේ දී, රජයේ සුරැකුම්පත් වෙළඳපොළෙහි විදේශ ආයෝජන කැපී පෙනෙන ශුද්ධ ගෙවීමක් වාර්තා කළ අතර 2022 වසරේ පෙබරවාරි මාසයෙන් පසුව කොළඹ කොටස් වෙළෙඳපොළ වෙත වාර්තා වූ ඉහළම මාසික ශුද්ධ ලැබීම මෙම මාසයේ දී වාර්තා විය.
ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ මුදල් ප්‍රතිපත්ති මණ්ඩලය 2024 මාර්තු මස 25 වැනි දින පැවති රැස්වීමේදී මහ බැංකුවේ නිත්‍ය තැන්පතු පහසුකම් අනුපාතිකය (SDFR) සහ නිත්‍ය ණය පහසුකම් අනුපාතිකය (SLFR), පිළිවෙළින්, සියයට 8.50 සහ සියයට 9.50 දක්වා පදනම් අංක 50කින් අඩු කිරීමට තීරණය කළේය. ආර්ථිකයට එහි විභව නිමැවුම් මට්ටම කරා ළඟා වීමට සහාය වෙමින්, මැදි කාලීනව උද්ධමනය ඉලක්කගත සියයට 5ක මට්ටමේ පවත්වාගෙන යෑම සඳහා වත්මන් සහ අපේක්ෂිත දේශීය හා ගෝලීය සාර්ව ආර්ථික ප්‍රවණතා පිළිබඳ මනාව සලකා බැලීමෙන් අනතුරුව මුදල් ප්‍රතිපත්ති මණ්ඩලය මෙම තීරණයට එළැඹිණි. මෙම තීරණයට එළැඹීමේදී, අඩු මට්ටමක පවතින සමස්ත ඉල්ලුම් තත්ත්ව, උද්ධමනය මත බදු ව්‍යුහයේ මෑත කාලීනව සිදු කළ වෙනස්කම්වල බලපෑම අපේක්ෂිත මට්ටමට වඩා අඩු වීම, මෑතකාලීනව විදුලි ගාස්තු අඩු කිරීම හේතුවෙන් හිතකර නුදුරු කාලීන උද්ධමන ප්‍රවණතා, මනාව පාලනය වූ උද්ධමන අපේක්ෂා, විදේශීය අංශයේ අධික පීඩන නොමැති වීම සහ වෙළඳපොළ පොලී අනුපාතිකවල පහළ යෑම අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යෑමේ අවශ්‍යතාව යනාදිය පිළිබඳව මුදල් ප්‍රතිපත්ති මණ්ඩලය අවධානය යොමු කළේය. ඉදිරි කාලයේදී ආර්ථික ක්‍රියාකාරකම් විභව නිමවුම් මට්ටමට වඩා අඩු මට්ටමක පවතිනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇති බැවින් නුදුරු කාලීනව උද්ධමනය ඉහළ යෑම සඳහා පවතින අවදානම් මගින් මැදි කාලීන උද්ධමන ඉදිරි දැක්මෙහි සැලකිය යුතු වෙනස්කමක් සිදු නොවනු ඇතැයි මුදල් ප්‍රතිපත්ති මණ්ඩලයේ අදහස විය. ඉදිරි කාලයේදී වෙළඳපොළ පොලී අනුපාතික සාමාන්‍යකරණය වීම වේගවත් කරමින් මූල්‍ය ආයතන විසින් වෙළඳපොළ පොලී අනුපාතික, විශේෂයෙන්ම ණය පොලී අනුපාතික වෙත ලිහිල් මුදල් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාමාර්ග කඩිනමින් හා පූර්ණ ලෙස සම්ප්‍රේෂණය කිරීමේ අවශ්‍යතාව මුදල් ප්‍රතිපත්ති මණ්ඩලය අවධාරණය කළේය.
පාලක මණ්ඩලය සහ මහ බැංකු වෘත්තීය සමිති නියෝජිතයන් අතර පවතින සාමූහික ගිවිසුමට අනුව, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් 2024 – 2026 කාල පරිච්ඡේදය සඳහා මෑතක දී සිදු කළ වැටුප් සංශෝධනය මහජනයා අතර වඩාත් කතා බහට ලක් විය.
මෙම තත්ත්වයට ප්‍රතිචාරයක් ලෙස, ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුවේ ජ්‍යෙෂ්ඨ කළමනාකාරීත්වය සහ මහ බැංකු වෘත්තිකයන්ගෙන් බහුතරයක් සිය වැටුප් සංශෝධනය සලකා බැලීම සඳහා සාමූහික තීරණයකට එළඹුණහ. රාජ්‍ය මුදල් පිළිබඳ කාරක සභාව විසින් ස්වාධීන නිර්දේශ ඉදිරිපත් කිරීමට පෙර, 2024 මාර්තු 16 වන දින මෙම තීරණය එම කාරක සභාව වෙත දන්වන ලදී.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (ජා.මූ. අරමුදලේ) දූත කණ්ඩායමක් වසර 4ක විස්තීර්ණ ණය පහසුකම් වැඩසටහන යටතේ දෙවන සමාලෝචනය සහ 2024 වසර සඳහා වූ හතරවන වගන්තිය යටතේ උපදේශනය සඳහා 2024 මාර්තු 07 - 21 දක්වා ශ්‍රී ලංකාවේ සංචාරයක යෙදුණි. දූත මෙහෙය අවසානයේ දී, ජා.මූ. අරමුදල් කාර්යමණ්ඩල කණ්ඩායම සහ බලධාරීන් ජා.මූ. අරමුදලේ විස්තීර්ණ ණය පහසුකමෙහි දෙවන සමාලෝචනය අවසන් කිරීම සඳහා ආර්ථික ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව කාර්යමණ්ඩල මට්ටමේ එකඟතාවයකට පැමිණ ඇත.
නිෂ්පාදන ක්‍රියාකාරකම්වල වර්ධනයක් පිළිබිඹු කරමින්, නිෂ්පාදන අංශයෙහි ශ්‍රී ලංකා ගැනුම් කළමණාකරුවන්ගේ දර්ශකය 2024 පෙබරවාරි මාසයේ දී දර්ශකාංක 56.0ක් වාර්තා කරන ලදී. මෙම වර්ධනය සඳහා සියලුම උප-දර්ශකයන්ගේ දක්නට ලැබුණු ඉහළ යෑම හේතු විය.
නව ඇණවුම් සහ නිෂ්පාදන ඉහළ යෑම සඳහා ආහාර හා පාන වර්ග නිෂ්පාදන අංශය ප්‍රධාන වශයෙන් දායක විය. මෙහිදී, එළඹෙන උත්සව සමයේ අපේක්ෂිත ඉල්ලුම සඳහා සිය නිෂ්පාදන සූදානම් කරමින් පවතින බව බොහෝ ප්‍රතිචාර දක්වන්නන් සඳහන් කරන ලදී. කෙසේ වුවද, රෙදිපිළි හා ඇඟලුම් නිෂ්පාදන අංශයේ නව ඇණවුම් සහ නිෂ්පාදන පෙර මාසයට සාපේක්ෂව අඩු විය. මේ අතර, නව ඇණවුම් සහ නිෂ්පාදන ඉහළ යෑමට සමගාමීව සේවා නියුක්තිය සහ තොග මිලදී ගැනුම් ද ඉහළ යන ලදී. තවද, නිෂ්පාදන ක්‍රියාකාරකම් ඉහළ යාම සහ රතු මුහුදේ නැව් ගමනාගමනයට තවදුරටත් සිදුවන බාධා හේතුවෙන් ඇණවුමක් සැපයීමට සැපයුම්කරුවන්ට ගතවන කාලය පෙබරවාරි මාසයේ දී ද ඉහළ යන ලදී.
ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකු පනතේ 63(2) වගන්තියට අනුව මහ බැංකුව විසින් සාර්ව විචක්ෂණ ප්‍රතිපත්ති රාමුව (Macroprudential Policy Framework) ප්‍රකාශයට පත් කර ඇත. සාර්ව විචක්ෂණ ප්‍රතිපත්ති සැකසීමේ ක්‍රියාවලිය සහ මූල්‍ය පද්ධතිය තුළ සාර්ව විචක්ෂණ ප්‍රතිපත්තියේ කාර්යභාරය පිළිබඳව අදාළ පාර්ශවකරුවන් දැනුවත් කිරීම මෙම ප්‍රකාශනයෙහි අරමුණ වේ.
